بررسی معناشناختی واژگان متفرد حوزه معنایی طبیعت در بافت کلامی نهج البلاغه

Authors

حسین چراغی وش

حسین فلاحی اصل

کبری حیدری

abstract

در متن نهج البلاغه واژگانی وجود دارد که تنها یک­بار به کاررفته است، ازاین رو می­توان آن­ها را متفرد نامید، برخی از این واژگان در حوزه­ی معنایی خود مترادف دارند، ولی هیچ یک از این واژگان مترادف، نمی­تواند در محور همنشینی کلام، جایگزین واژه­ی متفرد شود؛ چرا که واژگان متفرد در عین اشتراکات معنایی گاه در بافت کلام بار معنایی و مفهومی منحصربه فردی هستند که سایر واژگانِ همان حوزه معنایی این ویژگی را ندارند و گاه استفاده از آرایه­های ادبی که از میان آن­ها سجع، استعاره و کنایه بیشترین کاربرد را دارد، باعث تمایز واژه­ی متفرد و به ­کار رفتن آن در بافت کلام حضرت شده است. در این پژوهش درصدد هستیم با استخراج واژگان متفرد حوزه­ی معنایی طبیعت، چه از نظر معنا و مفهوم و چه از نظر ادبی که برجستگی بیشتری در بافت جمله دارند، به بررسی معانی آن­ها با توجه به کتب لغت و شروح موجود و مقایسه­یهر یک از این واژگان با واژگان مترادف هم حوزه اش بپردازیم و با توجه به معانی به دست آمده، تفاوت و فروق معنایی واژگان متفرد با سایر مترادفات در حوزه معنایی خاصش را در پی بررسی روابط معنایی بین آن ها ذکر کنیم. از این رهگذر به علت استفاده­ی این واژگان متفرد در بافت کلامی مخصوص خود و گستره­ی مفهومی خاص و منحصر به فرد هر واژه و ابعاد زیبایی شناختی کلام حضرت دست می­­یابیم. از دیگر دستاوردهای این پژوهش این است که آشکار می شود. واژگان متفرد نسبت به واژگان مترادف هم حوزه­­ی خود، دارای بارمعنایی و مفهومی خاص و متمایزی هستند که آن­ها را با سیاق و بافت کلامی خودشان در بالاترین حد هماهنگی قرار می دهد. ما در دستیابی به این اهداف از روش توصیفی تحلیلی بهره می­بریم.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی معناشناختی واژگان متفرد در نهج البلاغه

چکیده در متن نهج البلاغه واژگانی وجود دارد که تنها یک¬بار به کار رفته است، از این¬رو می¬توان آن¬ها را متفرد نامید، برخی از این واژگان در حوزه¬ی معنایی خود مترادف دارند، ولی هیچ یک از این واژگان مترادف نمی-تواند در محور همنشینی کلام جایگزین واژه¬ی متفرد شود، چرا که واژگان متفرد در عین اشتراکات معنایی گاه در بافت کلام بار معنایی و مفهومی گسترده¬تر دارند، که سایر واژگان همان حوزه معنایی این ویژگی...

15 صفحه اول

حوزه معنایی «ولایت» در قرآن و نهج ‏البلاغه

معنى‌شناسى واژه "ولایت" در قرآن و نهج‌البلاغه با تأکید بر جنبه‌هاى اجتماعى و کشف معناى اساسى آن است. نویسنده، نخست به دسته‌بندى انسانها در قرآن اشاره کرده و براساس تقسیم انسانها به "اولیاءاللَّه" و "اولیاء الشیطان" و رابطه "هدایت و ضلالت" با "اطاعت و تبعیّت"، دو انتخاب و دو گونه عمل را در قرآن ذکر کرده و راه شیطان را، راه ضلالت و راه پیروانِ دستورات الهى را، راه هدایت بشر شمرده و به رابطه "اطاعت" ب...

full text

تحلیل معنایی درجات تقوا در نهج البلاغه

واژه تقوا در نهج البلاغه پس از قرآن، از جمله واژه‌های کلیدی است که می‌تواند نقش تعیین کننده‌ای در سازندگی انسان داشته باشد. از ویژگی های مهم واژه تقوا در طرح معنایی، طرح شبکه‌های معنایی آن است که در هر متن با تحلیل زبان‌شناسی آن شبکه‌ها می‌توان به افق‌های تازه‌ای در لایه‌های معنایی تقوا رسید. مقایسه میان مختصات معناشناختی قرآن و نهج‌البلاغه پنجره‌های جدیدتری را بر روی پژوهشگران باز می‌کند. در ا...

full text

میدان های معنی شناختی واژگان نهج البلاغه

 نهج البلاغه چون قرآن دریای بی کرانی است که هرکس به سهم خود می تواند با توجه به استعدادی که دارد از آن برداشت کند. زمینه های صرف و نحو و بلاغت و زبان شناسی و همچنین علوم اعتقادی چون کلام و فلسفه و عرفان در این کتاب بشری بسیار بی همتاست. در این میان زبان شناسی از علومی است که به کمک آن می توان درهای غلتانی را صید کرد که نتایج شگفت آوری در معنی کلام امام علی (ع) آشکار می کند.  یکی از شاخه های زبا...

full text

بررسی حوزه معنایی عقل در نهج البلاغه

پی بردن به معنای دقیق کلمات به راحتی امکان پذیر نیست، چرا که کلمات در جملات متعدد، معنای متفاوتی به خود می گیرند و نمی توان تمامی واژگان یک حوزه معنایی را به طور قاطع مشخص نمود، چرا که بسیاری از کلمات در یک یا چند صفت باهم اشتراک دارند و نکته همین جاست که کار اندکی دشوار می شود. در این پایان نامه سعی شده است با تکیه بر کلام امام علی (ع) در نهج البلاغه و با بهره گیری از سایر کتب حدیثی و روایی هم...

15 صفحه اول

«بررسی واژگان متقاربه‌المعنی در خطبه­ شقشقیه­ نهج البلاغه بر اساس شیوه­ جانشینی و همنشینی واژگان»

چکیده: یکی از مهم­ترین و برجسته­ترین ویژگی­های ساختاری نهج البلاغه امام علی علیه السلام، انسجام دورن­متنی در هر یک از خطبه­ها، نامه­ها و کلمات قصار است. تناسب و انسجام حاصل پیوند میان اجزای آن- چینش معنایی واژگان به کار گرفته شده- در محور همنشینی و جانشینی است. به بیانی دیگر، ارزش واژگان به کار گرفته شده در جمله و یا جملات، منوط به گزینش آن­هاست در سایه­ این دو محور ارزش­های زبیایی­شناسی به نم...

full text

My Resources

Save resource for easier access later


Journal title:
فصلنامه پژوهشنامه نهج البلاغه (علمی - پژوهشی)

Publisher: دانشگاه بوعلی سینا

ISSN 2345-5233

volume 3

issue 10 2015

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023